Rock

Rock is een muziekgenre, dat traditioneel gekenmerkt wordt door een bezetting van gitaar, basgitaar en drums, aangevuld met zang en/of andere instrumenten.

Rock werd populair in de Verenigde Staten tijdens de jaren 50, waar het evolueerde uit bestaande genres zoals rhytum and blues en country. Waar het in de jaren 50 alleen uit rock 'n roll en rockabilly  bestond, groeide rock uit tot een muziekstroming met vele verschillende subgenres.

Rock waaide in de jaren zestig, mede dankzij de British Invasion, over naar de rest van de wereld. Eind jaren 60 ontstond de psychedelische rock, gevolgd door hard rock en punk in de jaren 70. In de jaren erna waren New Wave, Heavy Metal en Grunge populair. Rock blijft wereldwijd een van de meest beluisterde genres.

Omdat het genre erg breed is, is 'rock' heden ten dage een vrij algemene term. Het beslaat zowel hitparademuziek zoals Kane en K'S Choice alswel sommige vormen van Metal. Soms worden ook Blues en country tot de rock gerekend.

Rock werd een internationaal cultureel fenomeen met een aanzienlijk sociaal effect, sterk variërende stijlen en een wijdverbreide populariteit.

De Film Jailhouse Rock uit 1957 met in de hoofdrol Elvis Presley, The King of Rock!!!

De jaren zestig: British Invasion, psychedelische rock en folkrock

In de periode voor de jaren zestig was Rock 'n Roll het populairste Muziekgenre, vooral in de Verenigde Staten. Tegen het einde van het decennium aan bloedde het genre echter min of meer dood. Dat maakte ruimte voor een nieuwe generatie muzikanten die in eerste instantie vooral vanuit centraal Engeland opereerden (MerseyBeat). De bands uit deze stroming worden als de eerste echte rockbands beschouwd. De jaren zestig waren ook het tijdperk van The Beatles, die in 1962 hun eerste plaat uitbrachten. Hun reputatie steeg snel en er ontstond een heuse Beatlemania. De band was ook deels verantwoordelijk voor de British Invasion; artiesten die Merseybeatmuziek in de Verenigde Staten, Australie en Canada populair maakten. De meest bewierookte plaat van The Beatles, Sgt. Pepper's Lonely's Heartclub Band, kwam in 1967 uit. Andere singles, zoals Hey Jude,Help!, Yesterday en Let it Be werden nummer 1-hits. In totaal behaalde The Beatles 40 nummer 1-posities met hun albums, singles en ep's en werd het met meer dan een miljard platen de best verkopende band aller tijden.

Psychedelische rock

Psychedelische rock, ook wel Acid rock is een stijl binnen de rockmuziek die beïnvloed wordt door de psychedelische cultuur, waarin men de ervaring van psychedelische drugs probeert te versterken of imiteren. Het gebruikt vaak nieuwe opnametechnieken en effecten en put uit niet-westerse bronnen, zoals raga en drones uit de Indiase Muziek. Psychedelische rock had twee belangrijke centra in het midden van de jaren 1960: de westkust van de Verenigde Staten en Londen. Psychedelische rock beïnvloedde in sterke mate de verdere ontwikkeling van andere genres, vooral alternative rock, art rock, heavy metal en progressieve rock. Eigentijdse invloed is duidelijk in sommige exponenten van britpop en sommige soorten dansmuziek.

Kenmerken

Als muziekstijl probeert psychedelische rock de effecten van hallucinogene drugs te repliceren en de geestverruimende ervaringen ervan te verhogen. De stijl integreert hierin nieuwe elektronische en opname-effecten, uitgebreide solo's en improvisatie en is beïnvloed door oosterse mystiek. Dit blijkt uit het gebruik van exotische instrumenten, vooral van Indiase muziek, en het integreren van elementen uit de oosterse muziek. Belangrijke kenmerken zijn:

• elektrische gitaren, vaak gebruikt met audiofeedback, waheffecten en distortion.
• uitgewerkte studio-effecten zoals achterwaartse tapes, lange loops en galm.
• exotische instrumentatie, met een voorkeur voor de sitaren de tabla.
• een sterke aanwezigheid van keyboards, vooral orgels, klavecimbels of de Mellotrone.
• uitgebreide instrumentale solo's of jams.
• complexe structuren, veranderingen van voortekening en maatsoorts en drones.
• primitieve elektronische instrumenten zoals synthesizers en de theremin.
• teksten met directe of indirecte verwijzingen naar drugs, zoals in "White Rabbit" van Jefferson Airplane en "Purple Haze" van Jimi Hendrix.
• Surrealistische, grillige, Esoterische of literair-geïnspireerde teksten.

Geschiedenis

Muzikanten als The Beatles, The Byrds en The Yarbirds legden de basis voor de psychedelische rock, die ontstond als genre in de jaren 60 onder folkrock- en bluesrockbands als The Jimi Hendrix Experience, Pink Floyd, Greateful Dead, Jefferson Airplane en Cream. De stijl bereikte een hoogtepunt tussen 1967 en 1969 met de Summer of Love en Woodstock en werd een internationale muzikale beweging, geassocieerd met een wijdverspreide tegencultuur. Daarna begon een achteruitgang toen onder meer veranderende houdingen en het verlies van sleutelfiguren ertoe leidden dat overgebleven muzikanten doorgingen met nieuwe muzikale stijlen.

Psychedelische rock beïnvloedde het ontstaan van psychedelische pop en psychedelische soul en overbrugde de overgang van op blues en folk gebaseerde rock naar progressieve rock, glamrock, hardrock en beïnvloedde daardoor ook de ontwikkeling van subgenres als heavy metal. Sinds het begin van de jaren 90 herleeft de stijl in verschillende vormen van neopsychedellia.

Folkrock

Folkrock is een muziekstijl die elementen van rock en folk combineert. Folkrock ontstond in de jaren 60 van de vorige eeuw in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

Het is een muziekstijl waarin vaak instrumenten uit de rockmuziek worden gebruikt. Toch heeft deze stijl over het algemeen geen ruige uitstraling dat komt doordat er in folkrock grote accenten worden gelegd op de oude volksmuziek van het land.

Bekende namen van de folkrock zijn, Bob Dylan, Neil Young, Mumford & Sons en Dropkick Murphy's. Folkrock is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van de gitaarrock.

Andere bands die een grote stempel op de rockmuziek zouden zetten, ontstonden ook in de jaren zestig. Rolling Stones konden zich qua populariteit meten met The Beatles en scoorden hits zoals (I Can't Get No) Satisfaction, Paint it Black en Jumpin Jack Flash. Ook na de jaren zestig bleven The Rolling Stones muziek maken; zij verkochten meer dan 200 miljoen albums en zijn tot op heden nog actief. The Who, bekend om zijn energieke liveoptredens, ontstond in 1964 en was een invloed voor vele rock-, hardrock- en punkbands. In 1969 bracht de band Tommy uit, dat gezien werd als de eerste Rockopera.

Vroege jaren 70: heavy metal, hardrock en glamrock

Heavy metal

Heavy metal of metal is een muziekstroming die begin jaren zeventig van de 20e eeuw is ontstaan en voortkwam uit de hardrockmuziek. De populariteit van heavy metal taande aan het eind van de jaren zeventig tijdens de discojaren, maar in de jaren tachtig werd de stijl succesvoller dan tevoren. Het wordt gekenmerkt door agressieve ritmes, zwaar versterkte elektrsche gitaren en duistere tonen. Black Sabbath wordt vaak als eerste heavymetalband aangewezen, andere bekende heavymetalbands zijn Led Zeppelin, Iron Maiden, Motorhead en Metallica. Uit heavy metal kwamen uiteindelijk andere subgenres voort, zoals trashmetal, deathmetal, powermetal, gothic metal, doommetal, sludgemetal, blackmetal en vele andere. Een fan van het metalgenre wordt soms een metalhead genoemd, soms ook headbanger of metalmaniac.

In metal wordt soms gezongen over eigen of maatschappelijke problemen, soms over religie, en soms over fictionele of macabere onderwerpen.

Kenmerken

Heavy metal kenmerkt zich door snelheid, meer nog dan bij hardrock dat naast snelle nummers ook trage nummers kent. Een groot verschil tussen hardrock (zoals AC/DC) en heavy metal is de harmonie. In de hardrock wordt het poweraccoord veel gebruikt, maar dan vaak in een harmonische reeks. Heavy metal maakt naast de mineurtoonladder veel gebruik van de frygische toonladder en de chromatische toonladder en daarnaast dissonanten zoals de tritonus. Daarnaast zijn er vaker toonwisselingen. De intro van "Master of Puppets" van Metallica is een goed voorbeeld van een chromatische heavymetalriff.

Bij heavy metal ligt de nadruk op krachtige en snelle ritmes, die door alle muziekinstrumenten worden ondersteund. Vooral door toepassing van een dubbele bass drum in het drumstel kan de drummer een hoog ritme halen in samenspel met de bassist. Vaak hebben bands twee sologitaristen die door snelle meerstemmige gitaarpartijen een klanktapijt creëren. In heavy metal hebben veel zangers een soort operastijl, zoals Bruce Dickinson van Iron Maiden, of een zangstijl die grunten heet, vrij vertaald 'grommen'. In dat laatste geval spreekt men wel van black metal, deathmetal en metalcore/deathcore.

Bekende bands

Bekende bands die exemplarisch zijn voor de heavy metal zijn : Black Sabbath, Iron Maiden, Judas Priest, Metallica, Motorhead, Nightwish en Slayer.

Hardrock

Hardrock is een muziekstroming die is voortgevloeid uit de rock en vaak gekenmerkt wordt door een hard klinkende (distorted) elektrsche gitaar. Het tempo in de muziek is vaak hoog, de zang-, gitaar-, en orgelpartijen wisselen elkaar af en vullen elkaar aan. Net als in de jazz is een pakkende riff belangrijk om als kapstok voor de song te fungeren. Het fundament in hardrocksongs wordt door de gitaar gelegd met zogenaamde poweraccoorden.

Een ander kenmerk is het stevige zangwerk, waarin forse uithalen niet spaarzaam zijn. Enkele bekende bands in het genre zijn Aerosmith, AC/DC, Deep Purple, Guns 'N Roses, Kiss, Scorpions, Van Halen en Whitesnake.

Opgemerkt moet worden dat diverse stijlen in de rockmuziek een sterke verwantschap hebben. De muziek van een groep als The Who bevatte zowel rock- als hardrockelementen. De grens tussen hardrock en metal is soms ook moeilijk te leggen. Metallica is een metalband, maar wordt vaak ook 'hardrock' genoemd. Een andere stijlcombinatie die gelegd werd, was tussen hardrock en hiphop door voornamelijk Run-D.M.C. en ook in mindere mate de Beastie Boys.

Kledingstijl

De kledingstijl van hardrockbands was eind jaren 1960, begin jaren 1970 sterk beïnvloed door enerzijds de hippies en anderzijds de kleding die motorbendes droegen. Hierbij waren lange haren en het dragen van jeans, lederen jacks, broekriemen met grote metalen gespen en motorlaarzen typerend. Bovendien werden op jacks geregeld emblemen van motormerken, motorclubs of militaire emblemen genaaid. Deze kledingstijl veranderde doorheen de tijd in essentie weinig in de volgende jaren en zelfs op de dag van vandaag zijn er nog veel bands en fans die er zo bijlopen. Het kleurenpatroon van deze outfits was doorgaans zwart, blauw en vervaald wit/grijs. Gaandeweg de jaren 70 kwam achtereenvolgens heavy metal en punkrock op, waaruit ook veel bands en fans inspiratie opdeden. Vooral het dragen van metalen medaillons, pinnenriemen en andere SM-accessoires is een door heavymetalbands als Judas Priest en punkrockbands als The Sex Pistols geïntroduceerde gewoonte die door veel hardrockbands en fans werd overgenomen. Naast de militaire emblemen werden er nu ook bandlogo's van lievelingsbands door de fans op de kleding genaaid (bandpatches). Dit was een gebruik dat net zoals het dragen van bandshirts, vooral diende om elkaar te kennen te geven van welke bands men fan was. Met name midden jaren 1970 waren de werelden van hardrock en heavy metal ook nog eens één geheel waarbij de genres in elkaars vaarwater lagen en de fans van beide genres tegelijk liefhebber waren.

Gaandeweg de jaren 80 deed zich analoog met de muziek, een opsplitsing in kledingsmaak tussen de fans voor. Veel hardrockbands (zoals Van Halen en Kiss) en heavymetalbands als Def Leppard en Judas Priest schoven, vooral in de VS, op in de richting van de daar ontpopte Glam Metal waarbij de traditionele hardrockkleding was vermengd met elementen uit Glamrock en New Wave. De outfits vielen op door de vele accessoires, en vulden de basiskleuren zwart en blauw vaak aan met veel fellere kleuren (rode lederen jacks en glinsterende hemden waren niet ongebruikelijk onder glam metalfans). Algemeen kan gesteld worden dat deze kleding het modebeeld van de jaren 80 volgde en bij mannelijke fans vaak speelde met de grens tussen macho en verwijfd. Niet alle fans volgden deze evolutie en al snel ontstond midden jaren 1980 met speedmetal en trashmetal een tegenhanger voor de glam metal. Veel van deze nieuwe fans trokken het ruwe van de klassieke hard rock kleding nog een stap verder en droegen (jassen of broeken van) legeruniformen, kogelriemen en ofwel legerlaarzen ofwel witte sportschoenen.

Begin jaren 90 hadden beide genres aan populariteit ingeboet, kwam de grunge op en volgden veel nieuwere hardrockers deze trend met opnieuw soberder kleding. Later in de jaren 1990 en in de jaren 2000 kwamen ook nu metal en metalcoreop, waarbij het gebruikelijk werd om sportkleding en kaptruien te dragen. Veel vroegere hardrockfans vonden dat dit nog maar weinig met hun muzieksmaak te maken had en sommigen splitsten zich uiterlijk volledig af van de stroming die hedendaagse metal volgt.

Veel hedendaagse hardrockbands als TriggerFinger en Queens of the Stone Age dragen tegenwoordig bij optredens maatpakken, waardoor het contrast met de oude kledingstijl opmerkelijk is.

Glamrock

Glamrock of glitterrock, onderdeel van de popmuziek, is een muziekstijl die populair was in de jaren 70.

Geschiedenis

Engeland

Na de idealistische jaren 60 begonnen (vooral Britse) popgroepen steeds extravagantere optredens te verzorgen waarbij de "aankleding" van de bandleden net zo belangrijk werd als de muziek die ze brachten. In Engeland ziet men Marc Bolan van T-Rex als eerste glamrocker, in de V.S. daarentegen Alice Cooper. Behalve door het dragen van een meisjesnaam viel Alice Cooper eind jaren zestig op door de bijbehorende outfits en make-up tijdens zijn theatrale acts. Op de hoes van de eerste LP uit 1969, "Pretties For You", staat Alice afgebeeld in een glitterjurkje. Op de hoezen van de twee opvolgers: "Easy Action" (1970) en "Love it to death" (1971) is de groep eveneens afgebeeld in glitter en "drag". Begin 1971 had Alice Cooper een wereldhit met het nummer "I'm Eighteen". Een optreden in Engeland werd naar verluidt bezocht door David Bowie en Elton John, die ongetwijfeld beïnvloed zijn door wat ze zagen.

De Engelse glamrock werd eerst omarmd door artiesten met een achtergrond in de folk-muziek of in de kunst, zoals David Bowie en Brian Eno van Roxy Music. De stroming had daardoor aanvankelijk iets elitairs. Met de komst van Gary Glitter en Slade werd dat snel bijgesteld.

Amerika

De Amerikaanse glamrock kenmerkte zich vooral door keiharde rockmuziek. Exponenten waren naast Alice Cooper, Lou Reed, Iggy Pop en The New York Dolls. De acts kregen langzamerhand een meer duistere, gotische uitstraling. De Amerikaanse glamrock wordt daarom ook wel protopunk genoemd.

Invloed

n de Engelse glamrock werd veel gewerkt met campelementen uit de homoscene. Belangrijke kenmerken waren felgekleurde en strakke glitterkleding, plateauzolen, dikke lagen schmink en een lichtshow. Ook begon toen de trend om videoclips op te nemen.

Behalve de grote groep echte glamrockbands in vooral Groot-Brittannië gebruikten veel andere bands en artiesten elementen uit dit genre - hetzij uit de muziek, hetzij uit de aankleding - zonder dat ze zelf tot het genre gerekend moeten worden. De meest succesvolle voorbeelden daarvan zijn Queen en Abba, die ook na het veranderen van hun imago nog zeer populair bleven. Zelfs The Rolling Stones gebruikten in de nadagen van de glamrock make-up.

De Engelse glamrock was een belangrijke stimulator voor de tegenreactie die kwam van de punkbeweging (eind jaren 70) die niets moest hebben van de "commerciële, onechte en decadente" glitterpop. Vooral de Sex Pistols, hoewel tenslotte zelf ook niet vies van commercie, vertolkten hun afkeer van het genre. Dat de sentimenten ten opzichte van de Amerikaanse glamrockers anders lagen blijkt uit de verklaring van John Lydon (Johnnie Rotten) volgens wie "Killer" van Alice Cooper het beste rock album uit de geschiedenis was. Veel elementen werden overgenomen door latere artiesten als Michael Jackson en Madonna en werden ook in de disco en soulgebruikt.

In de jaren 80 bleek glamrock van invloed op Amerikaanse hardrockers als Motley Crue, Bon Yovi, Joan Jett & The Blackhearts en import-Brit Billy Idol. Britse bands als Def Leppard en Scandinavische groepen als Europe en, recentelijk Vains of Jenna en Lordi volgden die trend verder. Ook de Britse band The Darkness was populair in de periode van 2000 tot 2006. Na 2010 was het vooral de Belgische band The Tornadoes die veel beroering veroorzaakte in de glamrockwereld. Tegenwoordig is een aantal glambands weer op tournee en worden er nieuwe albums opgenomen, twee voorbeelden hiervan zijn White Lion en Europe.

John Cameron Mitchells glamrockmusical, Hedwig and the Angry Inch (1998), over de periode van de glamrock, werd verfilmd in 2001 en werd meteen een cultfilm.

Punk (muziek)

Punk of punkrock is een ruwe vorm van rockmuziek die opkwam in de tweede helft van de jaren zeventig van de twintigste eeuw. Oorspronkelijk een zowel muzikaal als sociaal verschijnsel dat zich in de periode 1976/1977 manifesteerde als een reactie op de uit-ontwikkelde, van haar bronnen en milieu vervreemde, gekunstelde popmuziek en haar wezen als breed geaccepteerd onderdeel van industrie en samenleving. Gekoppeld aan de bij een nieuwe generatie jongeren behorende sociale onvrede in het door traditioneel klassenbewustzijn en economische teruggang geteisterde Engeland, uit deze reactie zich in muziek die, net als in 1955 en 1963, uitgaat van haar meest simpele vorm: rock-n-roll. In de periode 1977-1980 werd punk de meest zichtbare jeugdsubcultuur in het Verenigd Koninkrijk en in de meeste westerse grootstedelijke centra (met name Londen, Los Angeles en Melbourne).

Voorgeschiedenis

Voorlopers

Punks (in het Nederlands ook wel: 'punkers') waren niet de eersten die hun walging vertaalden in provocatief absurdisme. Het verschijnsel draagt kenmerken van dadaisme en situationisme, maar vindt dankzij de massamedia een veel groter publiek. In muzikaal opzicht wordt voor het ontstaan van de punk vaak verwezen naar de protopunkbands MC5, Ramones en The Velvet Underground.

Benaming

n 1970 brengt Nick Tosches het woord punk voor het eerst in verband met luidruchtige popmuziek. Hij doet dat in een artikel voor het Amerikaanse muziektijdschrift Fusion, getiteld The Punk Muse: The True Story of Protopathic Spiff Including the Lowdown on the Trouble-Making Five-Percent of America's Youth. Mede dankzij de Engelse impresario Malcom Mc Laren, die de media op handig wijze wist te beïnvloeden, verwijst de term vanaf 1976 naar een stroming binnen de jongerencultuur.

De hoogtijdagen

In het kielzog van de Sex Pistols begonnen talloze Britse jongeren hun eigen punkband. Punk brak pas echt door in Engeland na een concert van The Ramones. Een van de eerste punkplaten was Live at the Roxy WC1 met een aantal van de eerste punkrockbands. Er is ook een documentaire, The Punk Rock Movie (Don Letts, 1978), uit deze beginperiode in Engeland.

Als reden voor het succes van de punk worden vaak de sociale omstandigheden in het Verenigd Koninkrijk genoemd (stakingen, werkloosheid en dergelijke). Het optimisme van de hippiegeneratie heeft voor veel jongeren afgedaan. Ze voelen zich genegeerd en niet serieus genomen. Punk is een uitlaatklep voor dergelijke frustraties. Zonder enige kennis van muziekachtergronden beginnen veel jongeren een bandje. Punkliedjes bestaan zelden uit meer dan drie verschillende akkoorden. De zang is hard. De punks dragen gescheurde kleding en tightpants (strakke broek) en gebruiken scheermesjes en veiligheidsspelden als sieraden.

Invloed

Onder de noemer New Wave bepaalt de mentaliteit van de punks nog jaren het gezicht van de Britse en Amerikaanse popmuziek.

Sinds het begin van de jaren 90 kent de punkmuziek weer een opleving: onder invloed van de Amerikaanse Grunge leefde in Groot-Brittannië de belangstelling voor de oude punkmuziek weer op. Er werden diverse verzamel-cd's uitgebracht.

Punk in Noord-Amerika

In tegenstelling tot de Britse punk, die in feite weinig meer was dan een tijdelijke, zeer succesvolle mediahype, is de Amerikaanse punk een subcultureel verschijnsel met een zeer lange geschiedenis. Deze begint al in de jaren zestig van de twintigste eeuw, toen in Amerika reeds volop garagerock werd gemaakt. Na het Britse succesverhaal werd de naam punk ook door Amerikaanse bands geadopteerd of aan hen opgedrongen.

Oostkust

Onder invloed van het succes van de Sex Pistols in Groot-Brittannië werd vanaf het einde van de jaren zeventig van de twintigste eeuw een aantal luidruchtige bands uit New York tot het genre gerekend. Het ging om bands die eerder waren ontstaan dan de Sex Pistols. De Rock 'N Roll band Ramones was het grote voorbeeld voor de New Yorkse punk. In tegenstelling tot de Britse tegenhanger wist deze Amerikaanse punk nauwelijks tot de grote media door te dringen. Het bleef een cultverschijnsel.

Aan de Oostkust kende de punk veel invloeden van andere genres, zoals de reggae, oil en hardcore.

Een aantal bands aan de Oostkust te benoemen zijn Minor Threat, AntiFlag, Misfits en Sonic Youth.

Westkust

De punk van de Amerikaanse westkust onderging directere invloeden van Britse punk. Dead Kennedys, in 1978 in San Francisco opgericht, was een punkband in de stijl van de Sex Pistols. Deze band stond aan de basis van wat in 1980 hardcore punk ging heten: snelle, keiharde muziek gespeeld door stoere mannen. Het subcultuurtje van jongeren in Californië beschouwde het als "hun" muziek. Suicidal Tendencies is een schoolvoorbeeld van een dergelijke band. Black Flag (met Henry Rollins) en de Circle Jerks zijn ook te zien in de film The decline of the Western Civilization.

Ook de punkrevival uit 1990 was een Westkustverschijnsel. De muziek van Rancid en vele punkbands was lichtvoetiger dan de hardcore, met minder metalinvloeden. De bands grepen terug op het eigenwijze snotneusimago van de Britse punk.

De documentaire King of Punk bevat interviews met bandleden van groepen als DAI, Avengers, MDC, Testors, The Dead Boys, Ramones, en The Electric Chairs. De film is gemaakt door de Nederlands-Amerikaanse filmmaker Kenneth van Schooten en laat de overeenkomsten en verschillen zien tussen twee generaties Amerikaanse en Engelse punkbands.

Punk in Nederland

De punkscene in Nederland viel aanvankelijk, net als in veel andere Europese landen, min of meer samen met de kraakbeweging en is daardoor sterk politiek georiënteerd.

Vergeleken met het Verenigd Koninkrijk dringt het bestaan van de stroming in Nederland nauwelijks tot het grote publiek door, met uitzondering van optredens van Iggy Pop en The Stranglers in het populaire televisieprogramma AVRO's Toppop. Binnen de underground ontstaat er wel een punkscene. In 1977 brengt het platenlabel 1000 Idioten de eerste Nederlands(talig)e punkplaat uit: "van Agt Casanova" van Paul Tornado. Deze single werd veelvuldig op de radio gedraaid door de VPRO, die ook in het televisieprogramma Onrust! veel aandacht besteedde aan punkmuziek en -cultuur. Een van de bekendere Nederlandse punkbands is de Heideroosjes.

New wave (muziekstijl)

New wave is een aanduiding van ongeveer elke vorm van moeilijk te classificeren popmuziek uit de periode 1977-1988. "New wave" wordt ook gebruikt voor muziek die er qua stijl op lijkt maar die na die periode is uitgebracht.

Oorspronkelijk is new wave een synoniem voor punk ten tijde van het keerpunt 1977. Daar waar de term punk meer het uiterlijke en inhoudelijke aspect van de stroming belichaamt, geeft de benaming new wave aan dat er sprake is van een nieuwe golf in de geschiedenis van de rock-'n-roll, opgeworpen door een nieuwe generatie muzikanten.

In het algemeen kun je wel stellen dat de muziek donker, meeslepend en "zweverig" is. Aanhangers waren bijvoorbeeld meestal in het zwart gekleed en droegen het haar - sterk geïnspireerd op de punk - kort en wild, hoewel veelal conventioneler en meer gemodelleerd dan deze, waardoor de new wave onder invloed van de commercie al gauw salonfähig werd en kon uitgroeien tot een mode voor de grote massa.

Newwavemuziek varieert van de artistiek aandoende pop van Talking Heads tot de grimmige klanken van Joy Division en The Birthday Party. Ook new romantic-bands als Duran Duran en Spandau Ballet en postpunkartiesten als Blondie en Ian Dury werden aanvankelijk tot de new wave gerekend - door sommigen nog altijd - en zelfs de middle-of-the-roadgroep Dire Straits, wier debuutplaat in 1978 uitkwam, werd een tijdje voor een newwaveband aangezien.

Newwavescene

De newwavescene, of subcultuur, omvatte diverse muzikale genres. Newwavers luisterden in de jaren 1980 zowel naar gitaarmuziek zoals The Sisters of Mercy, naar electro of electronic body music zoals Front 242, als naar industrial zoals Einsturzende Neubauten.

In die zin was de gothicscene van de jaren 1990 in zekere zin de opvolger van de newwavescene van de jaren 1980. Ook die gothicscene verzamelde de zogenaamde zwartfrakken en omvatte diverse muziekgenres. Weliswaar betogen sommigen dat de term gothic vooral verwijst naar gothic rock of deathrock, dus gitaarmuziek, maar in feite werd in de jaren 1990 en 2000 op feesten in de gothicscene zowel gothic rock, electro, industrial, neofolk als medieval gedraaid.

In de jaren 2000 vond de zogenaamde postpunkrevival plaats. Sindsdien gebruiken sommigen daarom vervangend vaak de term postpunk, die in grote mate overeenkomt met new wave, maar meer aandacht heeft voor de alternatieve mainstream in plaats van de pop-kant van de new wave. Typerend voor de postpunkrevival is echter dat deze muziek in de 'alternatieve mainstream' doordrong (StuBru et cetera) en zeker niet beperkt bleef tot de toen bestaande, kleine subcultuur van de wave of gothicscene.

Nederland

Enkele nieuwe newwavegroepen uit Nederland zijn Pioneers of Love, Weekend at Waikiki en Moke. Ook de band Krezip past elementen uit de new wave toe op het album Plug it in. De Frank Boeijen Groep was een vertegenwoordiger van de Nederlandstalige new wave, sterk geinspireerd door Japan en David Sylvian.

Duitsland

New wave is in het Duits Neue Welle. De uit de Britse punk en new wave voortkomende muziek die in de genoemde periode in Duitsland werd gemaakt, kreeg veelal het etiket Neue Deutsche Welle (NDW) opgeplakt, hetgeen al snel een marktbegrip werd. Er bleef echter ook een uitgebreide underground-scene (niet-commerciële tak) bestaan. Vertegenwoordigers van de meer commerciële NDW waren onder andere: DAF en  Nina Hagen Band.

Darkwave

Een ander subgenre van de new wave is darkwave. Dit is een uiterst donker genre dat na de newwavegolf opkomt. Er is een variant met synthesizers, gekenmerkt door dance-beats en er is een rockvariant met gitaar en synthesizers, gekenmerkt door extreem snel gespeelde, strak uitgevoerde ritmes. Enkele voorbeelden van darkwavegroepen zijn Wolfsheim, Clan of Xymox en The Cruxshadows.

Uiterlijk en mode

De newwavers waren in 1980 de "opvolgers" van de punkers en waren net als punkers te herkennen aan hun uiterlijk. In de late jaren zeventig en vroege jaren tachtig vond er een soort splitsing plaats in de punk-subcultuur. Uit deze splitsing is de gothic-subcultuur  ontstaan. De zwarte kledingstijl van de goths is beïnvloed door veel newwavebands. Ze droegen hun haren vaak getoupeerd, zoals Robert Smith van de band The Cure of asymmetrisch, zoals Martin Core van Depeche Mode. Meestal werd het haar dan ook nog eens blond, zwart of zelfs wit geverfd. Ze droegen leren vesten en brede pullovers. De kleding was voornamelijk zwart. Soms echter combineerden ze dit met witte of grijze kleding. Een newwaver droeg ook sieraden, dit was dan meestal een anch of een rozenkrans die men om de nek droeg. Verder gebruikten zowel mannen als vrouwen make-up.

Nog wat bekende New Wave vertegenwoordigers zijn: Ultravox, OMD, Cock Robin en  Siouxsie and the Banshees.

De jaren 80: alternatieve rock en indierock

Alternatieve rock

Alternatieve muziek (ook alternatieve rock, alt-rock of alternative) - ook indie genoemd, dat eigenlijk een subgenre is - is een in de jaren 80 opgekomen verzamelnaam voor op kunstmuziek georiënteerde popmuziek en meer in het bijzonder rockmuziek, waarbij de kunstzinnige pretenties groter zijn dan de commerciële. Het ging daarbij aanvankelijk om artiesten die in het circuit van kleine zalen populair werden en hun platen meestal op kleine, onafhankelijke platenlabels uitbrachten. De alternatieve rock was een vervolg op de punkrock, soms gecombineerd met folk, reggae en elektronische muziek.

Het genre bestaat uit subgenres die ontstonden uit de independent-muziekscene vanaf de jaren 80, zoals de grunge, de britpop, de gothic rock en de indiepop. Deze genres worden verenigd door hun collectieve relatie met de punkrockstijl en -ethos, die de grondbeginselen stelde voor de alternatieve muziek in de jaren zeventig. Indertijd werd de term 'alternatieve rock' gebruikt voor alles wat invloed had uit de undergroundartiesten in de jaren 80, en al de muziek die uit de punkrock neerdaalde, punk, new wave en postpunk meegeteld. De alternatieve muziek was een vervolg op de punkrock, soms gecombineerd met folk, reggae en elektronische muziek. Terwijl enkele artiesten commercieel succes vergaarden en mainstream kritische erkenning kregen, bleven vele alternatieve rockartiesten tijdens de jaren 80 cultacts die bij "independent labels" zaten en bekend werden via radioairplay op de campus en mond-tot-mondreclame.

Hoewel alternatieve muziek zich hiermee afzette tegen de massacultuur, groeiden veel artiesten die deze muziek maakten uit tot grote sterren. Met de doorbraak van Nirvana en de populariteit van de grunge- en de britpopgroepen in de jaren 90 enterde de alternatieve muziek definitief de muzikale mainstream en werden vele alternatieve bands commercieel succesvol. Sinds het succes van Nirvana maar van ook U2 wordt de term alternatief net als de termen underground en cult steeds vaker door de gevestigde platenindustrie gebruikt als marketingtermom artiesten met een rebels imago te promoten. Of de geproduceerde muziek ook vernieuwend of tegendraads is, schijnt daarbij minder belangrijk. Tegenwoordig wordt de term alternative ook gebruikt als een genre binnen rock en metal, waarbij het refrein meestal harder is dan de strofes.

Indie (muziek)

Indie is een verzamelnaam die wordt gebruikt voor voornamelijk op rock georiënteerde kunstmuziek die zich over het algemeen laat karakteriseren door haar houding: een afkeer van commerciële muziek en een voorliefde voor het experiment. De naam komt van het Engelse woord independent, wat onafhankelijk betekent, hiermee refererend aan de DIY-houding van de bands of hun platencontract met een onafhankelijk platenlabel. Onder meer indierock, indiepop, indietronica en indiefolk behoren hiertoe. Indiemuziek kan vrij divers zijn, van ambient tot heavy metal, maar meestal bedoelt men met de naam een subgenre uit de alternatieve rock, de zogenoemde indierock, die bekend werd door bands als Pavement en Sonic Youth. Ook staan de artiesten waar met indie naar gerefereerd wordt vaak bekend als artiesten die niet in een ander 'hokje' gezet kunnen worden, als gothic of punk. Vaak wordt indie ook gezien als een postmodern genre.

De term 'indie' is soms verwarrend, omdat niet alle artiesten die onder de term worden geschaard onafhankelijk zijn. Veel indieartiesten zijn wel verbonden aan platenmaatschappijen. Met hun imago zetten ze zich af tegen de massacultuur, maar sommige aanvankelijk onbekende artiesten groeiden uit tot grote sterren. Sinds het commerciële succes van met name R.E.M.en Nirvana wordt de term 'indie', evenals de termen 'underground' en 'cult' dan ook steeds vaker door de gevestigde platenindustrie gebruikt als marketingterm om artiesten met een tegendraads imago te promoten. Of de geproduceerde muziek ook daadwerkelijk vernieuwend of tegendraads is, schijnt daarbij minder belangrijk te zijn. Een minder marketinggevoelige term voor grensverleggende rockmuziek is experimentele rock.

Muziek

Indie is zelden toegankelijke muziek, alhoewel bepaalde bands, die eerst als 'moeilijk' werden omschreven, toch door het grote publiek werden ontdekt. Het rolmodel hierbij is Nirvana. De band van Kurt Cobain begon als een typisch indiebandje, met een eerste, vrij rauwe, plaat (Bleach) maar brak totaal onverwacht door met haar tweede cd Nevermind. Het succes van Nirvana opende de weg voor veel andere bands, maar toch blijft een groot deel van de indiemuziek meer een zaak voor liefhebbers dan voor het grote publiek.